کشها بهعنوان ابزار کلیدی در دنیای ارتودنسی برای بهتر شدن وضعیت دندانها شناخته میشوند. ارتودنسی با کمک کشها معمولاً یک روش مکمل درمانی بوده که فک و دندانها را در جهت موردنظر هدایت میکند. در ارتودنسی از نوع ثابت فرآیند هدایت فک قابل اجرا نیست، بنابراین استفاده از کش ضروری خواهد بود؛ اما این سوال که چه زمانی ارتودنسی لازم است، همواره مطرح میگردد. در پاسخ باید اشاره کرد زمانی که ناهنجاریها و نامنظمیهایی در رشد دندانهای دائمی اتفاق میافتند، درمان ارتودنسی ضرورت مییابد تا دندانها صاف و یکدست شوند. این کشها در انواع مختلفی وجود دارند که هر کدام دارای کاربرد و قیمت متفاوتی نیز هستند.
الاستیک یا کش ارتودنسی چیست؟
در حالت کلی در فرآیند ارتودنسی دندان ارتوندسی برای سرعت بخشیدن به درمان ارتوندسی و فرمدهی دندانها از ابزارهای مختلفی استفاده میشود. آلاستیک یا کش ارتودنسی یکی از کاربردیترین ابزارها برای درمان ارتودنسی ثابت است. این کشها با قرارگیری در کنار بریسها و سیم متصلکننده، نقش مهمی در روند صافی و مرتب کردن دندانها ایفا میکنند. یکی از وظایف این کشها اعمال فشار بیشتر و در نتیجه بهبود سریعتر درمان است. آلاستیکهای ارتودنسی برای درمان مشکلات فکی و همپوشانی آنها نیز کاربرد دارند. مال اکلوژنها مانند کلوبایت، کراس بایت و… به تنهایی قادر به بهبود و نظمدهی به دندانها نیستند؛ به همین دلیل با کمک این کشها توانسته علاوهبر درمان، مدت زمان آن را نیز کاهش دهد.
کاربرد کش ارتودنسی چیست؟
برای جهت دادن به فکها و دندانها از آلاستیکهای ارتوندسی بهره میبرند؛ چراکه انجام این کار با استفاده از ارتوندسی از نوع ثابت امکانپذیر نیست. اگر شما نیز در دندانها و فکهای خود بینظمیهای زیادی را مشاهده میکنید و دندانهای بالایی و پایینی شما همپوشانی درستی ندارند، لازم است تا برای درمان از کشهای ارتوندسی استفاده نمایید.
انواع کش ارتودنسی
آلاستیکهای ارتوندسی در انواع مختلف و با کاربردهای متفاوتی به تولید میرسند که در صورت شناخته و آشنایی با هر کدام میتوانید مطابق با فرآیند مورد نظر خود بهترین انتخاب را داشته باشید. کشهای ارتودنسی براساس معیارهای زیر طبقهبندی میشوند.
- کاربرد: دو نوع لیگاشور و براکت
- نوع اتصال: دو نوع مثلثی و جعبهای
- توان و نیروی کششی: دو نوع اندازه کش و مواد سازنده کش
کلاس 1
کاربرد اولیه کشهای ارتودنسی به بستن فاصله بین دندانها در یک ردیف مربوط میشود که وظیفه کش از نوع کلاس ۱ است. در این کلاس این ابزار مانند براکت قلابی از دندان نیش به دندان آسیاب متصل شده و فاصله بین دندانها را کاهش میدهد.
کلاس 2
اگر بهدنبال جابهجایی و جهت دادن جزئی دندانها هستید، کش از نوع کلاس ۲ بسیار مناسب است. این کش برای حرکت دادن دندانهای فک بالا به طرف دندانهای آسیاب به سمت عقب مورد استفاده قرار میگیرد. بدین صورت که کش دارای براکت قلابدار، به دندان نیش بالا متصل شده و از آنجا به فک پایین اتصال مییابد.
کلاس 2 مثلثی
کاربرد این نوع آلاستیک مانند کلاسهای قبلی بوده؛ اما تفاوت آن در شکل ایجاد شده است. با اتصال براکت حاوی قلاب به دندان نیش بالا، دندان آسیاب پایین و دندان بزرگ آسیاب، یک شکل مثلثی ایجاد میشود که به کلاس ۲ مثلثی معروف است.
کلاس 3
در حالت کلی شکل اتصال این کلاس کاملاً مخالف نوع ۲ کلاس است. در این کلاس کش حاوی براکت قلاب به دندان نیش پایین و دندان آسیاب فک بالا متصل میشود. این مورد نیز کاملاً واضح بوده که کلاس 3 برای جهت دادن دندانهای فک بالا به سمت جلو و دندانهای فک پایین به سمت عقب کاربرد دارد.
کلاس 3 مثلثی
در این روش مانند روش کلاس ۲ مثلثی، با نصب کشها یک مثلث ایجاد میشود. در کلاس 3 مثلثی کشهای براکتدار با قلاب را به یکی از دندانهای نیش پایین و دندان بزرگ و کوچک آسیاب بالا متصل میکنند و با ایجاد یک شکل مثلثی دسترسی به نتیجه مطلوب را آسانتر میسازند.
کلاس مستطیلی
زمانی که در حین درمان قصد داریم دو فک را روی یکدیگر قرار دهیم ،باید از روش اتصال کلاس مستطیلی بهره ببریم. در این اتصال کش به دو دندان در هر سمت متصل شده و شکلی شبیه به مستطیل را ایجاد میکند که باعث صاف شدن دندانها و فکها در یک راستا میشود.
کلاس میدلاین
هدف از استفاده از کلاس میدلاین در درمان ارتودنسی همتراز کردن فکها به شکل عمودی است که با متصل شدن به دو دندان نیش در هر دو فک مقابل یکدیگر، به نتیجه مطلوب دست خواهید یافت. بهعنوان مثال کشها میتوانند روی دندان نیش بالایی سمت چپ و دندان نیش پایینی سمت راست متصل شده و شکل میدلاینی را به خود بگیرند.
کراس بایت
کراس بایت یکی از راههای اتصال کش ارتودنسی به دندانها بوده که از داخل قوس فک بالا به داخل قوس فک پایین متصل میگردد. لازم به ذکر است که این روش بهترین حالت نصب این کلاس محسوب میشود.
مثلثی قدامی
برای کم کردن فاصله بین فک بالا و فک پایین در قسمت جلویی دهان، از روش مثلث قدامی استفاده میکنند. در این روش نیز با متصل کردن کشها، شکل مثلثی ایجاد میشود؛ بدین صورت که کش به براکت دارای قلاب دندان نیش فک بالا، دندان نیش فک پایین و دندان آسیاب فک پایین وصل شده و شکل یک مثلث را تداعی میکند.
جنس کش ارتودنسی از چیست؟
جنس آلاستیکهای ارتودندسی هم از لاتکس و هم از موادی غیر از لاتکس است. کشهایی با جنس لاتکس از پرمصرفترین و معمولترین کشهای ارتوندسی بهحساب میآیند؛ اما در صورت بروز هرگونه حساسیت به جنس لاتکس، امکان استفاده از کشهای غیرلاتکسی وجود دارد. تحقیقات نشان دادهاند که کشهایی از جنس لاتکس از قابلیت کشسانی ۲۴ ساعته برخوردار هستند. از پرکاربردترین کشهای لاتکسی میتوان به کش ارجاعی اشاره کرد.
قیمت کش ارتودنسی چقدر است؟
یکی از مهمترین نکات در زمینه کشهای ارتودنسی را قیمت این محصول میدانند که مورد توجه قرار گرفته است. در حالت کلی هزینه این کشها بسیار پایین بوده و بهراحتی قابل دسترسی هستند. این محصول را میتوانید هم از مطب دندانپزشک و هم از فروشگاههای تجهیزات پزشکی خریداری نمایید. قیمت هر بسته آلاستیک باتوجه به تعداد و انواع آن متفاوت بوده که گاهی با هزینههای ثابت ارتودنسی محاسبه شده و گاهی نیز به پرداخت هزینه مجزا نیاز خواهد داشت. عوامل مختلف دیگری نیز در قیمت آلاستیکها موثر هستند که در زیر آمدهاند.
- جنس و کیفیت: کشهای تولید شده با استفاده از متریال مرغوبتر گرانتر هستند.
- برند: وجود برخی از برندهای معتبر ممکن است قیمت محصول را افزایش دهند.
- خرید از کجا: قیمت کشها ممکن است تحت تاثیر موقعیت مکانی مطب یا فروشگاه متفاوت باشد.
مزایای کش ارتودنسی
استفاده از کش در درمان ارتودنسی مزایا بسیاری داشته که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- بهبود و تصریح جهت دندانهای عقب و جلو در جایگاه اصلی خود
- اصلاح فکهای جلو آمده یا عقب رفته و تناسب دندانهای فک بالا و پایین روی یکدیگر
- سرعت بخشیدن به روند درمان و بهبودی موفقیتآمیز
- برخورداری از قیمتی مناسب و مقرونبهصرفه
- تعویض کشها به آسانی
- مهمترین ابزار موثر برای دریافت نتیجهگیری مطلوبتر
- بهدلیل توانایی انعطافپذیری و سازگاری بالای کشهای ارتودنسی، برای انواع نیازهای درمانی مختلف کاربرد دارد.
معایب کش ارتودنسی
استفاده از کشهای ارتودنسی در درمان علاوهبر مزایا، معایبی نیز دارد که برخی از این معایب در زیر بیان شدهاند.
- احساس درد کم در هنگام استفاده اولیه از کشها
- لزوم استفاده ۲۴ ساعته و دائمی
- احتیاج به مراقبت و تعهد؛ به این معنا که نسبت به تعویض و مراقبت از آن در ۲۴ ساعت تعهد داشته باشید.
- انجام دقیق عکسالعملها؛ یعنی برای داشتن درمانی نتیجهبخش لازم است تا تمام دستورالعملهای دندانپزشک را رعایت کرده و در صورت هرگونه سرپیچی یا سهلانگاری در انجام دستور، نتایج نامطلوب خواهند شد.
- احتمال خطر آسیبدیدگی دندانها و لثهها در صورتی که کشها به شکل نادرستی مورد استفاده قرار گیرند.
- محدودیت غذایی؛ یعنی زمانی که از کش استفاده میکنید لازم است از خوردن غذاهای سفت و چسبناک پرهیز کرده تا کشها دچار آسیب نشوند.
چه زمانی باید از کش ارتودنسی استفاده کرد؟
وجود بهمریختگی جزئی در دندانها با دستگاههای اصلی ارتودنسی ثابت قابل برطرف شدن است؛ اما وجود ناهنجاریهای زیاد در دندانها و فکها به ابزاری نیاز دارد که دندانها را در جهت مناسب حرکت دهد. بنابراین نیروی موردنیاز را آلاستیکهای دندانی وارد میکنند. در حالت کلی کشها برای تنظیم فاصله بین دندانها و حرکت دادن آنها در جهت مناسب مورد استفاده قرار میگیرند که ممکن است در مراحل اولیه، میانی یا پایانی دوره درمان بهکار گرفته شوند.
- مرحله اولیه: در مراحل اولیه درمان کشها احتمالاً برای آمادهسازی فضایی موردنیاز است.
- مرحله میانی: برای تصحیح موقعیت دندان و فک از کششها در مرحله میانی استفاده میشود.
- مرحله پایانی: در آخرین مرحله از کشها برای دقیقسازی جایگاه دندانها و اطمینان از عملکرد درست دندانها بهره میبرند.
چه زمانی باید کش ارتودنسی را تعویض کرد؟
باتوجه به اینکه نسبت به کشهای ارتودنسی و کاربرد آنها شناخت پیدا کردهاید، آگاهی از زمان تعویض این محصولات نیز اهمیت بسیاری دارد. همانطور که بیان گردید خاصیت کشسانی و ارتجاعی کشها بعد از مدتی از بین میرود و نیاز به تعویض آنها خواهد بود. با در نظر گرفتن مقاومت و قدرت کشها، در طول میبایست روز ۳ الی ۴ بار کشها را تعویض کرد.
از نظر برخی از متخصصان بهتر است که هر یا ۲۴ ساعت برای تعویض کشهای ارتودنسی اقدام نمایید. تعویض دائمی و مراقبت از کشها بیشترین تاثیر را در درمان شما خواهند داشت. با داشتن بستههای کامل کش ارتودنسی، بهراحتی میتوانید تعویض را انجام دهید. برخی از موارد هنگام تعویض به شرح زیر هستند.
تعویض روزانه: بسیاری از کشها به تعویض روزانه مانند تعویض بعد از هر وعده غذایی و مسواک زدن نیازمند هستند.
شل شدن کش: زمانی که احساس کردهاید کشها حالت کشسانی خود را از دست دادهاند و شل شدهاند، میبایست برای تعویض آنها اقدام کنید.
مدت زمان استفاده از کش ارتودنسی چقدر است؟
یکی از رایجترین سوالها در میان کاربران، مدت زمان استفاده از کش ارتونسی است. درواقع دندانپزشک و متخصص ارتودنسی باتوجه به نوع گرافی بودن دندان و شرایط بیمار مصرف کش ارتونسی را تجویز میکند. بر همین اساس فرد ملزم به اجرای دستورات در این زمینه بوده؛ به این معنا که کاربر بدون اجازه دندانپزشک خود، نمیتواند تعداد کشها را کم، زیاد یا قطع نماید. از زمان تجویز تا قطع کردن آنها، فرد موظف است بهصورت دائم از آنها استفاده کند؛ در نتیجه بهطور کلی تعیین زمان استفاده از آلاستیکها به نظر دندانپزشک بستگی داشته و فرد مجاز به تغییر در آن نیست.
نتیجه گیری
در ارتودنسی دندان برای دریافت بهترین نتیجه، تجهیزات متعدد و مختلفی مورد استفاده قرار میگیرند. یکی از این تجهیزات که کشها یا آلاستیکهای ارتودنسی نام دارند، بهصرفهترین نوع درمان ارتودنسی محسوب میشوند. آلاستیکها برای نوع خاصی از ارتودنسیهای ثابت کاربرد داشته و بهعنوان مهمترین ابزار، نیاز به نگهداری خاصی دارند. از جمله نکات حائز اهمیت در زمینه استفاده از این کشها نصب درست آنها، نگهداری از کشهای اضافی در جای خشک و خنک و مراقبتهای بهداشتی هستند. در صورت بروز هر مشکل در دندانها و فک خود میتوانید با مراجعه به کلینیک دندان پزشکی با کمک مجربترین پزشکان درمان ارتودنسی خود را آغاز کرده و زیبایی را به چهره خود بازگردانید.
