پیدایش درد، التهاب، خونریزی و تورم در لثهها اتفاق ناخوشایندی است که سلامت دهان و دندان را به خطر میاندازد. در بسیاری از مواقع علت درد لثه ناشی از بیماریهای زمینهای، عفونت یا حتی ژنتیک است. شناخت علت درد لثه میتواند نقش مهمی در درمان داشته باشد. اولین قدم درمانی استفاده از دارو یا رعایت بهداشت دهان و دندان است و دندانپزشک در قدم دوم از اقدامات جراحی لثه بهره میبرد. این جراحی بسته به نوع آسیب به لثه متفاوت است. روشهایی مانند فلپ، بازسازی لثه، پیوند بافت و پیوند استخوان فک از جمله روشهای رایجی هستند که در افراد مقاوم نسبت به درمانهای دارویی به کار برده میشوند.
جراحی لثه چیست؟
در برخی مواقع لثهها که بهعنوان بستری برای قرار گرفتن دندانها هستند، در معرض آسیبهایی قرار میگیرند. این آسیبها ممکن است در اثر برخی بیماریها مانند دیابت، عفونت یا حتی بهصورت ژنتیکی باشد. قدم اول درمان طبیعتاً راهکارهای دارویی است؛ اما اگر داروها تاثیری بر روند بیماری نداشتند، میتوان از عمل جراحی لثه استفاده کرد. دقت داشته باشید که جراح در ابتدا باید علت التهاب و از بین رفتن لثه را متوجه شود و درصورت امکان درمان غیرجراحی این اقدام انجام شود. در جراحی لثه، از ابزارهای ویژهای برای جرمگیری و از بین بردن آبسه، التهاب و… استفاده میشود. دقت داشته باشید که بسته به نوع و درجه التهاب از روشهای متنوعی برای جبران بافت از بین رفته لثه استفاده میشود. این عمل در افراد بدون التهاب یا پریودنتیت نیز به منظور زیبایی انجام میشود.
التهاب (ژنژیویت) و عفونت (پریودنتیت) لثه از جمله دلایل اصلی برای بافتبرداری و جراحی لثه بهحساب میآیند. بسیاری از افراد دارای عفونتهای مزمن که به درمانهای دارویی پاسخ نمیدهند، باید نسبت به جراحی لثه اقدام کنند. لازم به ذکر است که افراد دارای بیماریهای خود ایمنی و استرس ممکن است در معرض آسیب کلی به لثه باشند. این عمل گرچه بهصورت کلی باعث اصلاح ظاهر لثه میشود؛ ولی از نظر نحوه اجرا متفاوت است. بهطور کلی همه اعمال جراحی لثه بسیار ساده و سرپایی هستند و در بسیاری از کلینیکهای دندانپزشکی و بیمارستانها انجام میشوند.
انواع روش های جراحی لثه
اولین قدم برای جراحی لثه، معاینه بالینی کامل دندانها، کسب اطلاعات در مورد تاریخچه بیماران، بررسی عفونت و دلیل آن و سنجیدن تمامی مزایا و معایب جراحی لثه برای بیمار است. دندانپزشک برای اینکه مشخص کند از کدام نوع جراحی برای اصلاح و ترمیم لثه استفاده کند، همه این موارد را کنار هم گذاشته و بهترین تصمیم را میگیرد. از جمله مهمترین روشهای جراحی لثه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
پیوند بافت لثه
همانطور که میدانید، حدفاصل بین دندان و لثه باید کاملاً مشخص باشد. این فاصله نباید بسیار پایین یا بالاتر قرار بگیرد. در برخی از افراد این فاصله بهصورت ژنتیکی یا بهدلیل مصرف داروها متناسب نیست. در این زمان جراح دندانپزشک، مقدار مشخصی از بافت لثه یا کام را از قسمتهای دیگر، جدا کرده و آن را در قسمت مورد نظر پیوند میدهد. بهدلیل تشابه بافت کام یا لثه این جراحی با موفقیت بالایی همراه است و یک پوشش طبیعی را برای ریشه دندانها به وجود میآورد.
بازسازی هدایت شده بافت
بافت استخوان و لثه هرچند که در مکان نزدیک به هم قرار دارند؛ ولی از یکدیگر متمایزند. در برخی افراد، ممکن است بافت لثه درون استخوان فرو برود و ضمن ایجاد حالت ناخوشایند، باعث بروز درد و افزایش احتمال التهاب لثه شود. در این شرایط برای ترمیم لثه، جراح قطعه کوچکی را در میان استخوان فک و لثه قرار میدهد تا از رشد لثه درون استخوان جلوگیری شود. این جراحی ضمن جلوگیری از احتمال بروز عفونت، نقش زیبایی را نیز برای افراد خواهد داشت.
پیوند استخوان
استخوان فک بهعنوان یکی از اصلیترین استخوانها برای قرار گرفتن صحیح دندانها و سلامت آنها در نظر گرفته میشود. در صورتی که استخوان فک دچار آسیب شود، دندانها حرکت کرده و در معرض از دست دادن قرار میگیرند. برای جلوگیری از این اتفاق ناخوشایند، میتوان بافت استخوان را از قسمت دیگری از بدن شخص یا فردی دیگر برداشته و به استخوان فک تلقیح کنند. در این حالت استخوان فک شروع به رشد میکند و دندانها در بستر مناسب خود قرار میگیرند.
جراحی فلپ
جراحی فلپ برای افرادی که دارای عفونت حاد لثه هستند، بسیار مناسب است. دلیل این عفونت جرمهایی است که ممکن است درصورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در فرد وجود داشته باشد. پلاکهای جرم با نفوذ به بافت لثه گسترش یافته و باعث تغییر رنگ و التهاب مزمن لثه میشوند. در روش جراحی فلپ، دندانپزشک لثه ملتهب را از استخوان جدا کرده و شروع به جرمگیری و حذف پلاکهای میکروبی میکند. در برخی از مواقع احتمال نیاز به تغییر شکل استخوان فک نیز وجود دارد. پس از جرم گیری، دندانپزشک با استفاده از بخیه زدن، لثه را به جای قبلی خود باز میگرداند. جراحی فلپ لثه بهعنوان رایجترین روش جراحی شناخته میشود.
علت ایجاد بیماری های لثه
بیماریهای لثه اغلب با التهاب، درد، خونریزی و بوی بد دهان آشکار میشوند؛ اما علت این بیماری بسیار متنوع است. از جمله علل رایج بیماریهای لثه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژنتیک: برخی از افراد بهصورت ارثی لثههای نامناسب و بسیار حساسی دارند. هرچند که تعداد این افراد در جوامع کمتر از 30 درصد است؛ ولی عامل وراثت میتواند باعث بروز مشکلات جدی در سلامت دندان، فک و لثهها داشته باشد. این عامل نقش مهمی در ایجاد سرطان لثه نیز خواهد داشت.
- اضطراب: متأسفانه استرس با تأثیر منفی خود روی عملکرد سیستم ایمنی و غدد، میتواند روی سلامت لثهها نیز موثر باشد. استرس طولانی مدت و قرار گرفتن در محیطهای تنشزا، باعث خونریزی لثه و از بین رفتن بافت آن شود. این علائم در افراد مبتلا به بیماریهای خودایمنی مانند ام اس بهوضوح دیده میشوند.
- سبک زندگی نامناسب: همه ما عادتهای مشخصی را در طول روز برای نحوه غذا خوردن، خواب، تفریح و… داریم که روی سلامت دهان و دندان موثرند. برخی از این عادتهای نامناسب مانند مصرف بیرویه داروهایی مانند آنتی بیوتیک، نوشیدنیهای گازدار و انرژیزا، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، سیگار کشیدن، مصرف الکل و همچنین مسواک زدن شدید باعث آسیب به بافت لثه میشوند. علاوه بر این عدم مصرف ویتامینهای محلول در آب مانند B و C نقش مهمی در سلامت لثه خواهد داشت.
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت با مشکلاتی مانند عفونت دندان، پوکی استخوان و افزایش کتون در بدن روبرو هستند. این عوامل میتوانند پیشزمینهای برای خونریزی لثه و التهابهای بعد از آن داشته باشند. برای جلوگیری از بروز التهاب لثه در افراد دیابتی، لازم است اقدامات بهداشتی آنها با حساسیت بیشتری پیگیری شود.
علائم نیاز به عمل لثه
جراحی بهعنوان راهکار آخر درمانی برای افرادی است که از التهاب لثه و مشکلات دیگر ناشی از آن رنج میبرند. معمولاً دندانپزشک جراح با سوال کردن در مورد موارد زیر نسبت به انجام یا عدم انجام عمل جراحی لثه اقدام میکند. این موارد عبارتاند از:
- التهاب، حساسیت و تورم لثهها
- خونریزی شدید لثه در هنگام مسواک زدن
- بوی نامطبوع دهان
- لق شدن دندانها
- التهاب و زخمهای کوچک در دهان
- دندان درد و حساسیت بیشتر دندانها نسبت به خوراکهای گرم و سرد
- درد لثه یا دندان در هنگام نفس کشیدن
- ظاهر غیرطبیعی لثهها ( بلندتر یا کوتاهتر شدن)
جمع بندی
جراحی لثه را میتوان از جمله اقداماتی دانست که بی توجهی به آن سلامت دهان و دندان را در خطر میاندازد. این جراحی در افراد دارای آسیب شدید به لثه قابل انجام است. در بسیاری از مواقع با کوچک کردن پاکت اطراف دندان، از عفونت و تجمع میکروبی لثهها میکاهند و پس از مدتی بافت سالم لثه شروع به رشد میکند. این جراحیها تهاجم و عوارض کمی دارند و با مراقبتهایی سادهای که میبایست انجام دهید، نتیجه رضایتبخشی خواهند داشت. کلینیک دندانپزشکی دکتر محمد حسینیان، بهترین مکان برای شناسایی علت درد لثه و درمان آن با کمک روشهای جراحی و غیرجراحی محسوب میشود.
